Prawa kobiet i dzieci w Zimbabwe – odpowiedź Stowarzyszenia SOS Wioski Dziecięce w Polsce na lokalne wyzwania

12 czerwca 2025

Zimbabwe – kraj kojarzony przede wszystkim ze wspaniałymi, dzikimi krajobrazami, bogatą florą i fauną oraz jednym z cudów natury, Wodospadami Wiktorii. Nie licząc komarów, prawdziwy raj dla turystów. Gdy myślimy o odwiedzeniu Zimbabwe, czy zastanawiamy się, jak żyje się tam lokalnym społecznościom? Czy kobiety i dzieci zamieszkujące te tereny mogą cieszyć się pełnią swoich praw, które gwarantują im konwencje międzynarodowe?

zdjęcie przedstawia grupę dzieci o ciemnym kolorze skóry, stojących w oknie

Zimbabwe w 1991 roku ratyfikowało Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych1; Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych2 oraz Międzynarodową Konwencję o Eliminacji Wszystkich form Dyskryminacji Wobec Kobiet3. Rok wcześniej rząd Zimbabwe podpisał i ratyfikował Międzynarodową Konwencję o Prawach Dzieci4.

Przystąpienie do wspomnianych konwencji międzynarodowych było bezsprzecznie ważnym krokiem, który popchnął za sobą wiele działań krajowych, mających na celu poprawę sytuacji grup szczególnie wrażliwych. Czy to się udało? Przyjrzyjmy się ostatnim statystykom – celem nadania kontekstu liczbom, statystyki z Zimbabwe zostały zestawione z analogicznymi informacjami z Polski.

Tabela 1
Tabela 2
Źródło: Opracowanie własne na bazie statystyk z https://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/swp2024-english-240327-web.pdf

W pierwszej kolejności za dobro dzieci odpowiedzialni są ich rodzice biologiczni. Niestety ci mogą zmagać się z trudnościami, które uniemożliwiają im zapewnienie dzieciom spokojnego domu, dostępu do opieki medycznej czy edukacji. Posiłkując się danymi z powyższych tabel, widzimy, że w Zimbabwe kwestiami wpływającymi na wspomniane możliwości rodziców jest wysoka śmiertelność okołoporodowa, liczba osób zarażona wirusem HIV, małżeństwa dzieci poniżej 18 roku życia oraz porody wśród osób nastoletnich. Wszystkie te kwestie, a także fakt, że aż 38% społeczeństwa Zimbabwe żyje poniżej granicy ubóstwa5, wpływają na tak wysoki procent kobiet doświadczających przemocy ze strony partnera intymnego, a także na tak niski współczynnik przyjęć do szkoły średniej wyższego szczebla.

Dostęp do edukacji, odpowiednich świadczeń medycznych oraz żywności jest podstawą do zdrowego dorastania dzieci. Niestety rzeczywistość zdominowana przez ubóstwo oraz brak możliwości, skutkuje znacznym osłabieniem wartości praw socjoekonomicznych ludności, co w szczególny sposób odbija się na dzieciach.6

Odpowiedź na każde z wymienionych powyżej wyzwań będzie inna, ale łączy je wspólny mianownik – aby zadbać o poprawę sytuacji dzieci w Zimbabwe, musimy wesprzeć nie tylko je same, ale także ich rodziców i opiekunów prawnych. Zobaczmy, jak realizuje tę misję Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce w Polsce, poprzez wsparcie i współpracę ze swoją siostrzaną organizacją w Zimbabwe:

  1. Odpowiedź na zarażenia HIV
    Celem zmniejszenia liczby zarażeń wirusem HIV w społeczności Zimbabwe rozdajemy materiały edukacyjne, prowadzimy szkolenia dla dorosłych i młodzieży z zakresu edukacji seksualnej oraz wspieramy lokalne inicjatywy, które zapewniają społeczności dostęp do prezerwatyw. Przy szkołach budujemy toalety, które pozwalają na zachowanie większej higieny oraz dają dziewczynkom poczucie intymności, szczególnie w trakcie miesiączki. Realizujemy także szkolenia o higienie dla nauczycieli, aby mogli szerzyć tę wiedzę wśród dzieci i młodzieży.
  2. Odpowiedź na małżeństwa dzieci
    Od 2024 r. opłacamy niezależnego rzecznika praw dzieci. Uświadamiamy dorosłych o zagrożeniach, jakie niosą za sobą małżeństwa dzieci. Z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi rozmawiamy o prawach dzieci i o prawach kobiet – uczymy asertywności i wprowadzamy poczucie bezpieczeństwa. Z uwagi na fakt, że często młode dziewczynki wydawane są za mąż, aby zmniejszyć koszty lub zwiększyć przychody rodziny7, wspieramy także rozwój przedsiębiorczości. Jednocześnie szkolimy też młodych rodziców z umiejętności zajmowania się dziećmi oraz odpowiadania na ich unikatowe potrzeby.
  3. Odpowiedź na ubóstwo
    Wspieramy rozwój profesjonalny osób z lokalnych społeczności poprzez szkolenia z użytkowania komputera, kursy zawodowe; opłacamy czesne w szkołach dla dzieci, a także kursy na uniwersytecie. Wspieramy rozwój projektów przedsiębiorczych rozwijanych lokalnie przez osoby dorosłe, najczęściej kobiety, tym samym wzmacniając ich pozycję w społeczeństwie, zapewniając większe dochody i bezpieczeństwo dzieci, a także zmniejszając szanse dorosłych na popadanie w nałogi.

Społeczność Zimbabwe zmaga się z poważnymi i trudnymi wyzwaniami. Na pewno trudno będzie im poradzić sobie z nimi wszystkimi bez wsparcia zewnętrznego. Dlatego wzmacniamy lokalne społeczności. Wiemy, że wystarczający dochód ogniska domowego, dostęp do edukacji oraz świadczeń medycznych, są podstawą w zapewnieniu dzieciom dobrego życia. Dokładamy i będziemy dalej dokładać wszelkich starań, aby przeciwdziałać małżeństwom dzieci, zwiększać możliwości kobiet w zakresie planowania rodziny oraz zapewnić dzieciom poszanowanie ich wszystkich praw gwarantowanych przez konwencje międzynarodowe.

Zdjęcie autorki: Pauli Guły

Autorka
Paula Guła
mgr Praw Człowieka ze Specjalizacją w Zakresie Grup Szczególnie Wrażliwych

Specjalistka ds. Kontaktów z Firmami i ESG
Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce w Polsce

Bibliografia:

1 OHCHR (2025). United Nations Human Rights Treaty Bodies Database. Ratification Status for CESCR – International Convenant on Economic, Social and Cultural Rights. Dostępne na: https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/treatybodyexternal/treaty.aspx?treaty=cescr&lang=en

2 OHCHR (2025). United Nations Human Rights Treaty Bodies Database. Ratification Status for CCPR – International Covenant on Civil and Political Rights. Dostępne na: https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/TreatyBodyExternal/Treaty.aspx?Treaty=CCPR&Lang=en

3 OHCHR (2025). United Nations Human Rights Treaty Bodies Database. Ratification Status for CEDAW – Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women. Dostępne na: https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/TreatyBodyExternal/Treaty.aspx?Treaty=CEDAW&Lang=en

4 OHCHR (2025). United Nations Human Rights Treaty Bodies Database. Ratification Status for CRC – Convention on the Rights of the Child. Dostępne na: https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/TreatyBodyExternal/Treaty.aspx?Treaty=CRC&Lang=en

5 World Bank (2025). PIP. Country Profile Zimbabwe. Dostępne na: https://pip.worldbank.org/country-profiles/ZWE

6 Hlungwani, P. (2024). Towards the realization of socioeconomic rights of children in Zimbabwe; a child sensitive policy framework, African Identities, DOI: 10.1080/14725843.2024.2422894

7 Girls not brides (2025). Why it happens. Dostępne na: https://www.girlsnotbrides.org/about-child-marriage/why-child-marriage-happens/