Dziękujemy za chęć dołączenia do grona ludzi wielkiego serca, którzy wspierają dzieci z SOS Wiosek Dziecięcych.
Z wielką przyjemnością dzielimy się z naszymi darczyńcami każdym sukcesem naszych podopiecznych, ich potrzebami, marzeniami i pasjami – w jednym słowie wszystkim tym, co dzieje się w SOS Wioskach Dziecięcych.
Zaznaczając obie zgody, będziesz mógł otrzymywać od nas wiadomości o działaniach podejmowanych na rzecz dzieci oraz ciekawych akcjach. W ten sposób przekonasz się, jak Twoja pomoc zmienia życie dzieci w potrzebie.
Dziękujemy za chęć dołączenia do grona ludzi wielkiego serca, którzy wspierają dzieci z SOS Wiosek Dziecięcych.
Z wielką przyjemnością dzielimy się z naszymi darczyńcami każdym sukcesem naszych podopiecznych, ich potrzebami, marzeniami i pasjami – w jednym słowie wszystkim tym, co dzieje się w SOS Wioskach Dziecięcych.
Zaznaczając obie zgody, będziesz mógł otrzymywać od nas wiadomości o działaniach podejmowanych na rzecz dzieci oraz ciekawych akcjach. W ten sposób przekonasz się, jak Twoja pomoc zmienia życie dzieci w potrzebie.
Polacy zdecydowanie mogą chwalić się swoimi osiągnięciami w dziedzinie technologii finansowych – w naszym kraju trudno znaleźć osoby, które nie korzystają z kart kredytowych, znajomi przelewają sobie drobne kwoty za pomocą BLIKa, a w biletomacie można zbliżeniowo zapłacić telefonem. Zjawisko wykluczenia finansowego może wydawać się nam zupełnie obce, jest to jednak rzeczywistość w wielu krajach przechodzących swoje fazy rozwojowe. Jak funkcjonuje się bez udziału w nowoczesnej bankowości? I dlaczego banki nie docierają w niektóre miejsca na mapie?Wykluczenie finansowe to poważny problem w Afryce Subsaharyjskiej, gdzie miliony ludzi nie mają dostępu do podstawowych usług finansowych, takich jak konta bankowe, kredyty czy ubezpieczenia. Przyczyną są m.in. brak infrastruktury bankowej, wysokie koszty obsługi, niski poziom dochodów, a także brak formalnych dokumentów tożsamości. Wiele osób żyje w odległych obszarach wiejskich, gdzie nie ma banków ani bankomatów, a wykluczenie transportowe ogranicza dostęp do większych ośrodków miejskich. Skutkiem tego jest ograniczona możliwość oszczędzania, inwestowania czy zabezpieczania się na wypadek nagłych wydatków, co utrudnia wyjście z ubóstwa i rozwój lokalnych społeczności.1
Modele działania banków opierają się na rygorystycznych wymaganiach kredytowych, wysokich opłatach oraz koncentracji na klientach gwarantujących szybki zwrot inwestycji, co wyklucza znaczną część ludności w krajach subsaharyjskich, a zwłaszcza drobnych rolników, mikroprzedsiębiorców czy osoby bez stałych dochodów. Ponadto banki rzadko inwestują w infrastrukturę finansową na terenach wiejskich, które dominują w tym regionie, pozostawiając wiele społeczności bez dostępu do podstawowych usług finansowych. Istnieją jednak inne rozwiązania, które pozwalają na gospodarowanie lokalnym budżetem. Są one oparte na wzajemnym zaufaniu i budowaniu odporności.
W 2021 roku średni wskaźnik posiadania konta w gospodarkach rozwijających wynosił 71%. Jest to znaczny postęp, w porównaniu ze wskaźnikiem na poziomie 63% jeszcze w 2017. W Afryce Subsaharyjskiej było to w dużej mierze spowodowane przyjęciem pieniądza mobilnego. Pomimo tego postępu, miliony ludzi na całym świecie pozostają bez dostępu do bankowości. Brak pieniędzy, odległość do najbliższej instytucji finansowej i brak dokumentacji są konsekwentnie wymieniane przez nieubankowionych dorosłych wśród głównych powodów, dla których nie mają konta.2 Potrzebne są także inne rozwiązania.
VSLA (Village Savings and Loan Association), czyli Wiejskie Stowarzyszenie Oszczędnościowo-Pożyczkowe, to prosty model pozwalający na gospodarowanie budżetem w małych społecznościach.
Grupa osób (zwykle 15–25 członkiń i członków) spotyka się regularnie, np. raz w tygodniu. Każdy członek wpłaca na wspólne konto małą, ustaloną wcześniej kwotę – te wpłaty stanowić będą oszczędności całej grupy. Ze zgromadzonych pieniędzy członkowie mogą pobierać małe pożyczki na pilne potrzeby, np. leczenie, czesne czy rozwój swojego biznesu. Pożyczki są spłacane z odsetkami, które trafiają z powrotem do wspólnej kasy – dzięki temu pula pieniędzy powoli rośnie.3
Na koniec roku (lub innego ustalonego okresu) cała zgromadzona kwota – razem z zyskami z odsetek – jest dzielona między wszystkich członków, proporcjonalnie do tego, ile każdy z nich oszczędził.4 To prosty, oparty na zaufaniu system, który z powodzeniem funkcjonuje w wielu krajach afrykańskich już od 1991 r.5
VSLA to nie tylko narzędzie finansowe, ale także skuteczna metoda wspierania lokalnej emancypacji i budowania samodzielności gospodarczej w społecznościach wiejskich. Dzięki systemowi wspólnego oszczędzania i udzielania mikropożyczek, członkowie – często kobiety – zyskują realną kontrolę nad własnymi finansami, co pozwala im podejmować decyzje ekonomiczne niezależnie od zewnętrznych instytucji. VSLA wzmacnia poczucie sprawczości, uczy odpowiedzialności finansowej i wspiera rozwój małych biznesów.
Co ważne, model ten opiera się na lokalnych zasobach i zaufaniu, dzięki czemu jest trwały i odporny na zewnętrzne kryzysy. W efekcie społeczności stają się bardziej samowystarczalne, lepiej radzą sobie z codziennymi wyzwaniami i są mniej zależne od pomocy zewnętrznej. Jest to inicjatywa prawdziwie humanistyczna i spółdzielcza. I być może mogłaby stanowić pewną inspirację dla tej części świata, która coraz rzadziej znajduje w swoich kieszeniach drobne na zakup biletu.
Autorka
Katarzyna Zakliczyńska
Starsza Specjalistka ds. PR
Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce w Polsce
Bibliografia:
1 M.Mecagni, D. Marchettini, R. Maino, “Banking in sub-Saharan Africa: Key features and challenges” w: Recent Trends in Banking in sub-Saharan Africa: from Financing to Investment, European Investment Bank, (2015). Dostępne na: https://www.eib.org/files/efs/economic_report_banking_africa_from_financing_to_investment_en.pdf
2 A. Demirgüç-Kunt et al., The Global Findex Database 2021, World Bank Group (2021). Dostępne na: https://www.worldbank.org/en/publication/globalfindex
3 FAQs on Village Savings and Loan Associations (VSLAs), Care. Dostępne na: https://www.care.org/our-work/education-and-work/microsavings/vsla-101/
4 The VSLA methodology, VSL Associates. Dostępne na: https://www.vsla.net/the-vsla-methodology/
5 Projekt zapoczątkowany w 1991 r. przez Moirę Eknes w projekcie Mata Masa Dubara organizacji CARE w Nigrze